Chrześcijanie od wieków otaczają świętych kultem. Stawiano im figury drewniane, kamienne czy wykonane z metali szlachetnych, pod ich wezwaniem budowano kościoły. Szczególnym szacunkiem są także obdarzane relikwie, w które zaopatrywane są kościoły czy naczynia liturgiczne – monstrancje i krzyże to popularne formy relikwiarzy. Czym charakteryzują się relikwie?
Kim jest święty?
Pojęcie świętego występuje w wielu religiach. W chrześcijaństwie jest nim określany człowiek, który “przebywa z Bogiem w niebie”. Uroczystym aktem ogłoszenia i potwierdzenia świętości człowieka, dokonywanym po jego śmierci, jest kanonizacja. Wówczas taka osoba jest oficjalnie ogłaszana jako zbawiona, ta decyzja formalnie zezwala również na otoczenie świętego kultem. Decyzje o kanonizacji są podejmowane przez papieża.
Czym są relikwie?
Pojęcie relikwii jest nierozłącznie związane z postaciami świętych. Tym określeniem są bowiem nazywane fragmenty szczątków świętych albo przedmioty blisko z nimi związane. Najczęściej przechowuje się je w specjalnych relikwiarzach. Do szczególnych relikwii są zaliczane pamiątki związane z postacią Jezusa Chrystusa, przede wszystkim z jego śmiercią.
Rodzaje relikwii
Kult oddawany świętemu często wiązał się z miejscem jego pochówku. Dla wiernych mieszkających w odległych miejscach, którzy chcieli oddać mu cześć, stanowiło to spory problem. Z tego powodu rozprzestrzenił się kult relikwii, które mogą być przenoszone w dowolne miejsce i umożliwiają niemal namacalny kontakt ze świętym.
Relikwie można podzielić na trzy główne grupy. Pierwsza to pozostałości ciała świętego, zwane relikwiami pierwszego stopnia. Są do nich zaliczane kości i krew świętych, ale też na przykład ich paznokcie czy włosy. Relikwie drugiego stopnia były związane ze świętymi za życia – to przedmioty, którymi się posługiwali. Mogą do nich należeć modlitewniki czy kielichy mszalne, ale także na przykład ubrania. Relikwie trzeciego stopnia “powstają” poprzez kontakt materiału z relikwiami pierwszego i drugiego stopnia. Są to również przedmioty, których święty dotknął za życia. Mogą więc być nimi na przykład różnego rodzaju obrazki z dedykacją czy podpisem takiej osoby.
Najsłynniejsze polskie relikwie
Na terenie Polski znajduje się wiele cennych dla chrześcijan relikwii pierwszego i drugiego stopnia. Do najbardziej znanych należą szczątki średniowiecznych biskupów – według tradycji w Gnieźnie znajdują się relikwie świętego Wojciecha, w katedrze na Wawelu w Krakowie są natomiast przechowywane relikwie świętego Stanisława ze Szczepanowa. W klasztorze na Świętym Krzyżu w Górach Świętokrzyskich można z kolei znaleźć relikwie uważane za pozostałości krzyża, na którym śmierć poniósł Chrystus.
